Hashimoto, depresja a otyłość
Otyłość stanowi wielkie wyzwanie dla krajów rozwijających się na całym świecie. Dotychczasowe badania wykazały, że otyłość wyraźnie wzrosła w ciągu ostatnich dwóch dekad, zwłaszcza w dużych miastach. Hormony tarczycy odgrywają ważną rolę w regulacji metabolizmu, więc wpływają na wydatek energetyczny, termogenezę oraz trawienie białek, węglowodanów i lipidów.
W chorobie Hashimoto przewlekłe zapalenie autoimmunizacyjne może prowadzić do powolnego niszczenia/zwłóknienia tarczycy i w końcowych stadiach HT dochodzi do rozwoju objawów niedoczynności tarczycy. Dysfunkcja tarczycy również może prowadzić do otyłości albo do schorzeń związanych z otyłością, takich jak: zespół metaboliczny, nadciśnienie, hiperglikemia i dyslipidemia. Umiarkowane zmiany poziomu hormonów tarczycy są powszechne wśród osób otyłych.
Ostatnie badania wskazują na związek pomiędzy hormonami tarczycy, otyłością i zaburzeniami psychicznymi. Szczególnie nagromadzenie tłuszczu u osób otyłych powiązane z otyłością centralną i powoduje szeroki zakres zaburzeń metabolicznych. Także badania kliniczne wykazały, że depresja jest istotnie związana z poziomem glukozy we krwi, HOMA-IR (wskaźnik, który wykorzystuje się do określenia insulinooporności), profilem lipidowym i BMI.
Przyrost masy ciała może być powiązany z zmienionymi „hormonami głodu” (np. greliną) i hormonami sytości (np. leptyna i peptyd YY [PYY]), które mogą pozostać zmienione nawet przez rok po zakończeniu dietoterapii. Niektóre osoby mogą zajadać stres i stosować taką strategię jako radzenie sobie z czynnikami psychologicznymi. Następnie zmniejszona ilość lub jakość snu może powodować przyrost masy ciała, prowadzić do zachwiania równowagi apetytu i zwiększenia chęci na wysokokaloryczne jedzenie, a także wzmożona reaktywność osi podwzgórze-przysadka może prowadzić do wyższego poziomu kortyzolu, co w kolejności powoduję otyłość.
Czynniki środowiskowe:
- stres,
- nadmierną ilość jodu w pożywieniu,
- niedobór selenu w codziennej diecie,
- palenie papierosów,
- infekcje wirusowe i bakteryjne,
- płeć.
U pacjentów z otyłością należy jednocześnie zwrócić uwagę na czynniki psychiczne. Liczne badania wykazały, że depresja jest powiązana z otyłością. Nie jest to zaskakujące, skoro zmiany w spożyciu pokarmów są uważane za objawy depresji. Również zaburzenia lękowe są powszechnie powiązane z otyłością. Zaburzenia z kompulsywnym objadaniem się cechuje się epizodami nawracającymi obżerania się, w których spożywa się więcej pokarmu niż jest to prawidłowe dla większości ludzi, gdzie poczucie braku kontroli i niepokoju odgrywają ważną rolę.
Konieczna jest interwencja żywieniowa, która ma na celu wyciszyć układ immunologiczny, poprawić funkcjonowanie błon śluzowych jelit oraz wsparcie psychologiczne.
Celem dietoterapii jest:
- Optymalizacja układu odpornościowego i nerwowego.
- Remisja choroby autoimmunologicznej.
- Regeneracja tarczycy, wątroby, nadnerczy.
- Uzupełnienie niedoborów odżywczych.
- Poprawa wchłaniania i stanu jelit.
Co należy zrobić w pierwszej kolejności:
- Wykluczamy z pożywienia tzw. trigger foods.
- Unikać stosowanie NLPZ, inhibitorów pompy protonowej.
- Nazywana wersją diety PALEO, systemu odżywiania opartego na produktach spożywczych do których dostęp miał człowiek żyjący w paleolicie (mięso, podroby, tłuszcz zwierzęcy, jaja, wykluczenie zbóż).
Wykluczamy:
- mleko i nabiał
- jaja
- strączkowe
- gluten i zboża
- orzechy i pestki
Goitrogeny
W pożywieniu należy ograniczyć produkty zawierające substancje goitrogenne (wolotwórcze). Są to związki antyodżywcze, hamujące wchłanianie składników odżywczych z pożywienia. Związki te mogą wiązać się z jodem i hamować syntezę hormonów tarczycy. Mimo to umiarkowane spożywanie wymienionych produktów w diecie pacjentów z niedoczynnością tarczycy nie jest całkowicie zakazane, ponieważ są one źródłem innych niezmiernie ważnych substancji odżywczych, jak witaminy i składniki mineralne. Obróbka termiczna może obniżyć zawartość goitrogenów do ok.30%.
Całkowite eliminowanie tych produktów z pożywienia nie jest konieczne, ponieważ dostarczają one także innych niezmiernie ważnych substancji odżywczych, jak witaminy i składniki mineralne.
Silne goitrogeny (nie więcej niż porcja/t): bok choy, brokuły, brukselka, kalafior, jarmuż, gorczyca, rzodkiewka, brukiew, kalarepa, soja, mleko sojowe, lecytyna sojowa, tofu.
Słabsze goitrogeny (nie więcej niż 3 -4 porcje/t): pędy bambusa, brzoskwinie, proso, orzeszki ziemne, gruszki, orzeszki pinii, szpinak, truskawki, słodkie ziemniaki.
Aktywność fizyczna
– zalecana codzienna i regularna umiarkowana aktywność fizyczna. Spacer codzienny nie mniej 1 godziny.
– zalecano uziemienie 15-20 min codzienne. Wpływ uziemienia na zdrowie i samopoczucie – dają zastrzyk energii, relaksują ciało oraz pozwalają uspokoić myśli.
– na 2 godziny przed snem należy unikać telewizora, komputera oraz komórki.
– ważne – sen nie mniej niż 8 godzin!
Opracowanie:
mgr Lesya Sowińska
Dietoterapeuta CM ARNICA
Źródła:
Du, F.-M., Kuang, H.-Y., Duan, B.-H., Liu, D.-N., & Yu, X.-Y. (2019). Effects of thyroid hormone and depression on common components of central obesity. Journal of International Medical Research, 030006051985162. doi:10.1177/0300060519851624
Van der Valk, E. S., van den Akker, E. L. T., Savas, M., Kleinendorst, L., Visser, J. A., Van Haelst, M. M., … van Rossum, E. F. C. (2019). A comprehensive diagnostic approach to detect underlying causes of obesity in adults. Obesity Reviews. doi:10.1111/obr.12836
Emilia Sykut-Domańska, Dietetyka NS 2019-2020. Wykład „Choroby autoimmunizacyjne – ogólna charakterystyka / Żywienie w chorobach autoimmunizacyjnych tarczycy”.
