W ostatnich latach coraz bardziej powszechne staje się amatorskie uprawianie różnych dyscyplin sportu, prowadzenie aktywnego trybu życia bez względu na wiek. W szkołach przybywa klas o profilu sportowym a dzieci trenują i uczestniczą w zawodach. Dzisiaj aktywny tryb życia to nie tylko moda, ale też wynik wzrostu świadomości społecznej i dostrzeżenia wagi zachowań prozdrowotnych. Należy pamiętać, że zajęcia sportowe związane są ze zwiększonym wysiłkiem zarówno fizycznym jak i psychicznym. A zatem, zanim przystąpimy do aktywnego zajmowania się wybraną dyscypliną sportu , przygotujmy nasz organizm na pewne zmiany oraz sprawdźmy jaki jest nasz stan zdrowia. Większe bezpieczeństwo podczas aktywności fizycznej zapewni regularne wykonywanie badań, co więcej są one obowiązkowe w większości klubów sportowych i w przypadku uczestniczenia w zawodach. Badania takie pozwalają uniknąć złego wyborów dyscypliny sportu oraz mogą przyczynić się do wczesnego wykrycia niektórych schorzeń. Nie należy więc traktować ich jako uciążliwej formalności tym bardziej, że badanie trwa średnio około 40 minut i obejmuje pomiary antropometryczne ( waga ciała, wzrost), pomiar ciśnienia tętniczego, spoczynkowe badanie EKG, pomiar tętna i saturacji ( wysycenie tlenem krwi tętniczej) oraz pełne badanie kliniczne pacjenta. Jest to badanie wszechstronne mające na celu zarówno ocenę stanu zdrowia jak również wychwycenie problemów mogących stanowić przeciwwskazanie do uprawiania danej dyscypliny sportu. Takie wstępne badanie jest podstawą wydania orzeczenia o zdolności do uprawiania sportu, które może wystawić tylko lekarz specjalista medycyny sportowej. Niezbędne jest również wykonanie podstawowych badan laboratoryjnych. Kolejne badanie wykonywane są cyklicznie co 6 lub 12 miesięcy w zależności od wieku sportowca, dyscypliny jaką uprawia, oraz stanu zdrowia ocenianego w trakcie kolejnych wizyt. Badania prowadzone są dla sportowców indywidualnych, grup zorganizowanych , klubów i klas sportowych, jak również dla dzieci poniżej 7 roku życia. Niektóre dyscypliny, takie jak sporty siłowe czy nurkowanie ze względu na swoją specyfikę wymagają dodatkowej oceny radiologicznej, lub pojemności płuc w badaniu spirometrycznym.
Po wykonaniu należnych dla danej dyscypliny badań pacjent trafia do lekarza medycyny sportowej gdzie przeprowadzany jest dokładny wywiad dotyczący trybu życia, przebytych bądź aktualnych chorób, urazów oraz innych obciążeń mogących mieć wpływ na zdolność do zwiększonego wysiłku. Następnie przeprowadzane jest pełne badanie fizykalne wraz ze szczegółową oceną układu kostno-stawowego. Jeżeli nie stwierdza się zmian patologicznych wystawiane jest zaświadczenie o braku przeciwwskazań do uprawiania wybranej dyscypliny sportu. Należy pamiętać , że aby zapewnić sobie bezpieczeństwo podczas aktywności fizycznej nie można poprzestać na jednorazowym badaniu. Organizm może różnie zareagować na zwiększony wysiłek, warto tez wziąć pod uwagę możliwość wystąpienia kontuzji. Z tego względu przeprowadzane są badania okresowe po upływie 6 lub/i 12 miesięcy. Okres 6 miesięczny dotyczy sportowców, którzy nie ukończyli 18 roku życia. Pierwsza wizyta to badanie wstępne, kolejne nazywamy badaniami okresowymi. W ich zakres wchodzą pomiary antropometryczne, oznaczenie ciśnienia tętniczego oraz konsultacja lekarza medycyny sportowej, który ocenia jak pacjent toleruje zwiększony wysiłek. W przypadku pojawienia się problemów zdrowotnych wykonywane są badanie w zależności od potrzeb. Tak skonstruowany proces orzeczniczy umożliwia zachowanie ciągłości obserwacji pacjenta , pozwala łatwiej zauważyć odchylenia od normy. Jest bardziej efektywny niż pojedyncza wizyta za każdym razem u innego lekarza. Pomimo istnienia pewnych standardowych sposobów postępowania każda osoba traktowana jest indywidualnie, w zależności od stanu zdrowia bądź pojawiających się problemów zlecane są dodatkowe badania. Aby w pełni cieszyć się ulubionym sportem warto mieć pewność, że jest to dla nas bezpieczne.
Ewa Rzeźnicka
Lekarz Medycyny Sportowej, Ortopedii i Traumatologii
