Prozdrowotne właściwości Lukrecji
Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra L.) roślina z rodziny bobowatych (Fabaceae) jest byliną dorastającą nawet do 1,5 m wysokości. Lukrecja ma kwiaty grzbieciste, barwy fioletowej bądź liliowej, czasami białej (obejmuje ona co najmniej 21 gatunków). Owocem lukrecji jest gładki, niekolczasty strąk o skórzastej strukturze, zawierający od 3 do 5 nasion. Nazwa Glycyrrhiza pochodzi od greckich wyrazów glykis – słodki i rhiza – korzeń. Pierwszy polski słownik ziołolecznictwa wymienia szereg nazw synonimowych, m.in. „słodkie drzewo”, „słodki korzeń”, „korzeń słodzieniowy”. Najwłaściwszym jednakże polskim określeniem ludowym lukrecji jest „słodnia”, wskazującym na znakomity słodki smak rośliny.
Korzeń lukrecji znany jest i używany w Chińskiej medycynie naturalnej (stosowana w postaci surowego korzenia, a także startego proszku). Występuje głównym składnikiem w recepturach chińskich preparatów ziołowych. „Słodnię” znano już w Grecji i Rzymie.
Wspominają o lukrecji gładkiej w swych dziełach starożytni pisarze greccy i rzymscy taki jak: Teofrast, Dioskurydes, Pliniusz, Hipokrates, Celsus, Scribonius Largus, Galen. Opisują oni nawet tzw. sok lukrecjowy (Succus Glycyrrhiza seu Liquiritiae). W Indiach lukrecja również doceniona była od czasów starożytności. Ciekawostka: w wywarze z korzeni kąpie się dotąd posągi Buddy w dniu jego urodzin albo też polewa się nim posągi (spływające krople płynu zbiera się jako lek). W Niemczech pierwszy zainteresował się lukrecją w XIV wieku Konrad von Megenberg, następnie inni zielarze średniowieczni. Uprawę „słodnię” w Europie Zachodniej i Środkowej rozpowszechnili benedyktyni w XV wieku. Znana i wymieniana także jest lukrecja w „Dykcyonarzu roślinnym” Krzysztofa Kluka, który jako pierwszy przypisuje jej właściwości lecznicze.
Jaki właściwości lecznicze Lukrecji gładkiej?
W lecznictwie stosuję się korzeń i rozłogi lukrecji oraz zagęszczony wyciąg wodny, nazywany sokiem lukrecjowym. Skład chemiczny korzenia lukrecji gładkiej został dość dobrze przebadany. Wykryto w nim do tej pory ok. 400 składników chemicznych. Ich głównymi przedstawicielami są: saponiny triterpenowe, m.in. glicyryzynę, występującą w postaci soli potasowej, wapniowej lub amonowej kwasu glicyryzynowego, liczne flawonoidy, kumaryny, olejek eteryczny i polisacharydy.
Działanie i wskazania (korzenia i zagęszczonego soku z lukrecji):
– wykrztuśnie, wpływa na znaczne zmniejszenie lepkości śluzu zalegającego w górnych drogach oddechowych,
– przeciwzapalnie,
– przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybiczne,
– rozkurczająco (na mięśni gładkie oskrzeli i przewodu pokarmowego),
– przeciwzapalnie (na błonę śluzową żołądka i jelit),
– przyspiesza proces gojenia owrzodzeń przewodu pokarmowego,
– stosuję się w przypadku przeziębienia, w nieżycie żołądka, po zabiegach chirurgicznych w obrębie przewodu pokarmowego, w nadwrażliwości jelita grubego. Zastosowania lukrecji w leczeniu alergie, niskiego ciśnienia krwi, opryszczki, zapalenia wątroby, reumatoidalnego zapalenia stawów, w chorobie Crohna,
– w tradycyjnej medycynie chińskiej korzeń lukrecji od dawna jest domowym lekarstwem na zrównoważenie hormonów i zwalczanie objawów menopauzy.
Zastosowanie w kosmetyce lukrecji.
Lukrecja jest chętnie stosowana do produkcji kosmetyków ze względu na
działanie łagodzące, nawilżające, wybielające i ochronne na skórę.
Kwas glicyretynowy i jego liczebne pochodne wykorzystuje się do produkcji preparatów ochronnych, a także pielęgnacyjnych do skóry rąk i twarzy. Również preparatów do opalania oraz łagodzących rumień powstały na skutek nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne. Skuteczny jest także jako podstawa do wytwarzania kosmetyków kolorowych. Ponadto kwas glicyretynowy jako związek o działaniu przeciwobrzękowym stosowany jest w preparatach przeciwcellulitowych.
W kosmetyce często stosowane nie tylko pochodne kwasu glicyretynowego, a również glicyryzyna, niektóre estry i ich sole oraz kwas glicyryzynowy i jego kompleks z alantoiną. Aktywne składniki wykorzystywane są do wytwarzania preparatów do ochrony, pielęgnacji i higieny jamy ustnej oraz produktów ochronnych, nawilżających i upiększających skórę.
Glicyryzyna ma dużą zdolność do zatrzymywania wody w skórze, zapewniając głębokie nawilżenie, dzięki czemu stosowana jest do wytwarzania kosmetyków do cery dojrzałej.
Inne zastosowania w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym.
Lukrecja stosowana jest do wytwarzania różnych form leków w celu zamaskowania ich
gorzkiego smaku i nieprzyjemnego zapachu. W wielu krajach produkty spożywcze, takie jak:
czekolady, cukierki toffi, lody, herbatniki, ciastka, gumy do żucia, cukierki do ssania, napoje i odświeżacze oddechu, doprawiane są lub słodzone ekstraktem z korzenia lukrecji.
W wielu krajach produkty spożywcze, takie jak: czekolady, cukierki toffi, lody, herbatniki, ciastka, gumy do żucia, cukierki do ssania, napoje i odświeżacze oddechu, doprawiane są lub słodzone ekstraktem z korzenia lukrecji.
W przemyśle spożywczym lukrecja (w postaci sproszkowanego korzenia, suchego wyciągu, ekstraktu czy soli amonowej kwasu glicyryzynowego) używana jest jako dodatek do różnego rodzaju przypraw.
Działanie niepożądane.
Niestety, poza efektami leczniczymi w przypadku lukrecji udowodniono także wiele działań niepożądanych, takich jak: nadciśnienie tętnicze, obrzęki obwodowe, hipokaliemia, zasadowica metaboliczna (tzw. pozorny nadmiar mineralokortykosteroidów, AME), jak również wykryto kilka istotnych interakcji lekowych. Lukrecja gładka zmniejsza skuteczność leków moczopędnych, glikozydów nasercowych, natomiast nasila działanie inhibitorów MAO i kortykosteroidów.
Źródła:
Kamila Kucharska-Ambrożej, 2017. Aktualny stan wiedzy na temat chemizmu i aktywności
biologicznej lukrecji gładkiej Glycyrrhiza glabra L. Post Fitoter 2017; 18(2): 158-164 DOI: https://doi.org/10.25121/PF.2017.16.2.158
Eliza Lamer-Zerawska, Barbara Kowal-Gierczak, Jan Niedworok, 2007. Fitoterapia i leki roślinne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. ISBN 978-83-200-4650-2
https://swiat-orkiszu.pl/blog/132_WSZYSTKO-O-LUKRECJI-
Dominik Langer, Łukasz Stryczyński, Amelia Szturo, Ewa Tykarska, 2014. Nadciśnienie tętnicze indukowane przez lukrecję. Nadciśnienie tętnicze. Tom 18, nr 3. www.nt.viamedica.pl
Opracowanie:
mgr Lesya Sowińska
Dietoterapeuta CM ARNICA
