SZCZEPIENIE PRZECIW TĘŻCOWI
Co to jest tężec?
Tężec jest chorobą zakaźną układu nerwowego, spowodowaną działaniem toksyny tężcowej (neurotoksyny) wytwarzanej przez laseczki tężca (z łac. Clostridium tetani). Po przedostaniu się do rany bakterie produkują neurotoksynę, która blokuje zakończenia nerwowe. W konsekwencji może dojść do nadwrażliwości na bodźce, porażenia mięśni oraz zgonu.
Okres wylęgania choroby wynosi od 3 dni do 3 tygodni (średnio 8 dni).
Laseczki tężca występują powszechnie, w glebie, kurzu, wodzie oraz w przewodzie pokarmowym zwierząt. Charakteryzują się wytwarzaniem zarodników, które są wyjątkowo odporne na niekorzystne warunki środowiska.
Wrotami zakażenia mogą być drobne, prawie niewidoczne skaleczenia i otarcia naskórka nie wymagające pomocy lekarskiej. Zanieczyszczenie rany kurzem, brudem, ziemią lub odchodami zwierząt może doprowadzić do zakażenia laseczkami tężca lub ich zarodnikami. Największe ryzyko zachorowania dotyczy zakażenia ran zmiażdżonych, tłuczonych, kłutych oraz rozległych odmrożeń i oparzeń.
Jakie są korzyści?
Tężec stanowi wciąż zagrożenie dla życia i zdrowia. Każdego roku na tężec choruje kilkanaście- kilkadziesiąt osób (głównie nieszczepionych w wieku powyżej 60 lat). Ponadto, przechorowanie tężca nie uodparnia przed kolejnymi zachorowaniami. Chorym, który przeżyli zakażenie tężcem, również zaleca się szczepienie.
Odporność przeciw tężcowi można uzyskać tylko w wyniku szczepień ochronnych (4 dawki szczepienia podstawowego i dawki przypominające). Po szczepieniu podstawowym odporność przeciw tężcowi nie jest trwała i wymaga podawania przypominających dawek szczepionki co 10 lat.
Pamiętaj, że:
• Przechorowanie tężca nie chroni przed kolejnym zachorowaniem.
• Każde zranienie niesie ryzyko zakażenia bakteriami tężca, zwłaszcza, gdy rana ulegnie zanieczyszczeniu brudem, ziemią lub odchodami zwierząt.
• Każdy powinien być zaszczepiony po narażeniu, ponieważ zarodniki tężca występują powszechnie w przyrodzie.
• Odporność po szczepieniu zmniejsza się z upływem czasu, dlatego potrzebne są dawki przypominające.
Cykl szczepień:
Szczepienie przeciw tężcowi osoby dorosłej można zrealizować jako:
• trzy dawkowy cykl szczepienia zalecanego (jeżeli w przeszłości pacjent nie otrzymał pełnego szczepienia podstawowego lub nie posiada dokumentacji potwierdzającej wykonanie szczepienia) schemat 0-1-6 mies.;
• uzupełnienie cyklu szczepienia podstawowego (jeżeli pacjent kiedykolwiek w przeszłości nie zakończył szczepienia podstawowego, bez konieczności rozpoczynania schematu od początku;
• pojedynczą dawkę przypominająca szczepionki (jeżeli pacjent kiedykolwiek w przeszłości zakończył szczepienie podstawowe (3 dawki) jeżeli od podania ostatniej dawki minęło 10 i więcej lat.
U osób dorosłych, które w przeszłości otrzymały pełny cykl szczepień podstawowych (3 dawki) zalecane jest podawanie dawek przypominających szczepionki co 10 lat w postaci:
• szczepionki przeciw tężcowi (szczepionką T)
• lub szczepionki przeciw tężcowi i błonicy (szczepionką dT)
• lub najlepiej przeciw błonicy tężcowi i krztuścowi (szczepionką dTap, która zapewnia dodatkową ochronę przeciw krztuścowi).
Ważna informacja:
Odporność przeciw tężcowi po podaniu szczepionki nie jest trwała (stężenie swoistych przeciwciał zmniejsza się z wiekiem). Po pełnym cyklu szczepień podstawowych i przypominających przewidzianym w Programie Szczepień Ochronnych (PSO) dzieci i młodzieży, zaleca się podawanie dawek przypominających szczepionki co 10 lat u osób dorosłych najlepiej jako szczepionka dTap (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi).
Kiedy się zaszczepić:
1. Profilaktyka, czyli zasada bycia o krok przed chorobą w myśl, której stworzono powszechnie znane szczepienia ochronne.
Dorośli
Immunoprofilaktyka u dorosłych polega na podaniu dawki przypominającej s.c. co 10 lat (minimalny odstęp szczepionki tężcowej to 5 lat) lub podaniu całego cyklu szczepienia jeśli pacjent nie jest pewny czy takie szczepienie kiedykolwiek otrzymał.
2. Postępowanie poekspozycyjne w przypadku zranienia grożącego zachorowaniem na tężec. Od zranienia w czasie 72 h należy podać pierwszą dawkę szczepionki przeciw tężcowi. Następnie postępować zgodnie z zaleceniami lekarza.
